Impact van formaat
De grootte van een sculptuur is veel meer dan alleen maar een cijfertje op een meetlint. Of je nu in de schaduw van reusachtige brokken steen staat, of de charme van miniatuurjuweeltjes niet kunt weerstaan, in deze blog neem ik je mee in de wondere wereld van "groot versus klein bij beeldhouwen”. Beeldhouwkunst is een eeuwenoude kunstvorm en kunstenaars hebben altijd gespeeld met verschillende formaten om hun boodschap over te brengen.
Of het nu monumentale sculpturen zijn die de publieke ruimte domineren, of intieme miniaturen die je dwingen dichterbij te komen, de keuze tussen grote en kleine beelden kan een cruciale rol spelen in het vertellen van het verhaal van een kunstwerk. Ga samen met mij op verkenning om de impact van formaat bij beeldhouwen te ontdekken, want grootte doet er toe bij beeldhouwen. Ook lees je welke overwegingen kunstenaars moeten maken bij het kiezen van het juiste formaat voor hun sculpturen.
Hoe ik zelf van grote naar kleine beelden ben gegaan kun je in de blog Van zwaar naar licht lezen.
Historie beeldhouwen
Reis met mij mee terug in de tijd en verbaas je over de indrukwekkende beeldhouwwerken uit vervlogen tijden. Van kolossale oude Griekse beelden tot middeleeuwse meesterwerken en delicate renaissance beeldjes. Kunstenaars speelden altijd al met grootte om hun stempel op de geschiedenis te drukken. Al wel eens nagedachte over welke boodschap de kunstenaars over wilden brengen met de grootte van hun werken?
Bovenaan staat, zeker in het verleden, wel grootsheid en macht, oftewel een ego dingetje. Denk aan de Egyptische sfinxen en obelisken, Romeinse keizerlijke portretten, en standbeelden van grote leiders. Ze werden geplaatst in openbare ruimtes en heiligdommen om hun grootsheid en onaantastbaarheid te benadrukken. Zo wilden de opdrachtgevers ook de bewondering en soms zelfs de vrees van hun onderdanen afdwingen.
Daarnaast was en is het een medium om ideeën en waarden te communiceren. Kathedralen en kerken werden bijvoorbeeld versierd met enorme beeldhouwwerken die Bijbelse verhalen en morele lessen uitbeeldden. Deze monumentale sculpturen waren bedoeld om de gelovigen te onderwijzen en hen te inspireren om een deugdzaam leven te leiden.
Of wat dacht je van nationale trots en identiteit? Zoals de iconische beelden het Vrijheidsbeeld in New York, het Christus de Verlosser-beeld in Rio de Janeiro en het standbeeld van David in Florence. Niet alleen zijn deze beelden symbolen van hun respectievelijke landen geworden, maar ook van de vrijheid, hoop en de triomf van de menselijke geest.
Niet alle grote beelden waren serieus en plechtig, ook was er plaats voor humor en ironie. Denk aan moderne kunstwerken zoals Claes Oldenburg's enorme "Giant Three-Way Plug" en "Spoonbridge and Cherry," die een vleugje speelsheid en humor in de openbare ruimte brengen.
Grote beelden hebben vaak een enorme emotionele impact op de kijker. Kies maar: ontzag, bewondering, respect en soms zelfs angst. Kunstenaars begrepen dat het formaat van een sculptuur de manier waarop mensen het ervaren beïnvloedt en gebruikten dit bewust om een diepgaande emotionele verbinding tussen het kunstwerk en het publiek tot stand te brengen.
Foto: Céline Haeberly - Unsplash
Intimiteit en details
Je hebt hierboven kunnen lezen over grote en grootse beelden, maar kleine beelden hebben juist een unieke charme en trekken vaak de aandacht van de kijker en nodigen hen uit om dichterbij te komen. Bij kleine sculpturen zoals cameeën, juweelachtige miniaturen en beeldjes wordt er een gevoel van intieme verbondenheid gecreëerd tussen het kunstwerk en de kijker.
Klein maar dapper, zo kun je ook de kleine kunstwerken omschrijven die een groots effect hebben. Waarom is dat? De charme van kleine beelden ligt in hun intimiteit, gedetailleerdheid, ontdekkingstocht, schattigheid en hun vermogen om grote verhalen te vertellen in een bescheiden formaat. Ze hebben een unieke manier om de aandacht van de kijker te trekken en hen uit te nodigen om op een bijzondere manier de interactie met het kunstwerk aan te gaan.
Praktische overwegingen
Naast artistieke overwegingen zijn er ook praktische overwegingen waarmee kunstenaars rekening moeten houden bij het kiezen van het formaat voor hun beeldhouwwerken. Wellicht eentje in de categorie ‘stichting open deur’, maar één van de meest voor de hand liggende factoren is hoe groot je beschikbare ruimte is.
Daarnaast speelt ook mee wat voor materiaal je kiest, hoe je je beeld wilt vervoeren en installeren op de uiteindelijke locatie, je budget, je artistieke visie ofwel wat je doel is van het beeld. Al die factoren zijn van invloed op de beslissing over het formaat. Maar laten we eerlijk zijn, het gaat niet alleen om de afmetingen - het is wat je ermee doet dat telt!
Hedendaagse kunstenaars
Werken met grote en / of kleine beelden is uiteraard niet alleen iets vanuit de oudheid, ook hedendaagse beeldhouwers hebben een aantal opvallende werken gemaakt. Hieronder volgen een paar namen van kunstenaars die bekend staan om hun veelzijdigheid in het creëren van beelden van verschillende afmetingen:
🗿 Anish Kapoor. Hij staat bekend om zijn monumentale werken, zoals "Cloud Gate" (ook bekend als "The Bean") in Chicago en "ArcelorMittal Orbit" in Londen. Maar tegelijkertijd heeft hij ook prachtige kleine sculpturen gemaakt met zijn kenmerkende gebruik van spiegelende oppervlakken en intense kleuren.
🗿 Ron Mueck is een Australische kunstenaar die bekend staat om zijn hyperrealistische sculpturen van zowel enorme als miniatuurmensen.
🗿 Yayoi Kusama is een invloedrijke Japanse kunstenaar die bekend staat om haar polkadot-patronen en obsessionele herhaling. Naast haar grote sculpturen heeft ze ook installaties en kleine beelden gemaakt die haar unieke stijl belichamen.
🗿 Louise Bourgeois was een invloedrijke Franse-Amerikaanse kunstenaar die bekend stond om haar expressieve en emotioneel geladen sculpturen. Haar werken variëren in grootte en omvatten zowel gigantische spinnen ("Maman") als intieme kleine sculpturen die haar persoonlijke gevoelens en ervaringen uitdrukken.
Uiteraard is dit slechts een kleine selectie van hedendaagse beeldhouwers die opvallende werken hebben gemaakt in verschillende formaten.
Foto: Isaac D - Unsplash
Persoonlijke ervaringen
Mijn grootste / hoogste beeld waar ik tot nu toe aan gewerkt heb is ca 65 cm hoog, een miniatuurtje in vergelijking met de 128 meter hoge Grote Boeddha van Lushan in China, maar he alles is relatief. Grote, hoge beelden staan uiteraard ook voor grote, zware stenen, dus fysiek best pittig. Bij het beeld van 65 cm hoog praat je dan al gauw over een gewicht van 50-60 kg, niet iets dat je dagelijks tilt, tenminste ik niet. Onder andere daarom ben ik over gegaan naar kleinere beelden, en met klein dan heb ik het over een cm of tien tot vijftien. Al een aardige verandering in formaat.
Het juiste formaat
Of je nou voor groot of klein gaat, de keuze tussen grote en kleine beelden is een belangrijk onderdeel van het beeldhouwproces. Het juiste formaat kan de impact van een beeld enorm versterken en beïnvloed de manier waarop mensen het waarnemen en ervaren. Dus kan ik het hier rustig schrijven: grootte doet er toe! Vergeet een volgende keer dat je voor een enorm beeld staat, of een mini-beeldje in je hand houdt, dus niet dat het niet alleen om de grootte gaat, maar om de emoties en boodschappen die kunstenaars door hun meesterwerken communiceren.
Wat spreekt jou aan bij beelden: groot of klein?
Leuk als je dat bij de reacties laat weten.
