Dans
In een gezellig, rommelig atelier dansen stofdeeltjes in het zachte gouden zonlicht, een wonderbaarlijk schouwspel speelt zich af - een betoverende dans tussen een beeldhouwer en zijn stijve partner: de steen. Welkom in de betoverende wereld van beeldhouwen in steen, waar de beitel een danspartner wordt en verborgen vormen tot leven brengt. Je zou het niet denken, maar dit is een blog die gaat over 9 verschillende beeldhouwtechnieken.
Bij het werken met steen zijn er verschillende technieken en methoden die je als beeldhouwer kunt gebruiken om je creaties te realiseren. Nu had ik een blog kunnen schrijven met een opsomming van die verschillende technieken, maar ik heb geprobeerd het wat ‘smeuïger’ te maken, zodat het van wat droge stof naar een gracieuze beweging gaat, net als de vorm van een beeld kan zijn. Nieuwsgierig naar die dans? Lees dan vooral verder.
Beitel met karakter
Als je naar een beitel kijkt zien de meesten van ons waarschijnlijk een alledaagse beitel. Als ze er al naar kijken of er één in de buurt hebben. Maar een beitel is veel meer dan dat, het is een voorwerp dat een verhaal te vertellen heeft, het heeft karakter. Niet als die net nieuw is, maar wel als hij al wat meer beelden heeft mogen vormgeven. Beetje vergelijkbaar met ons mensen, naarmate je ouder wordt hoe karaktervoller je wordt. Net als een goede wijn. Gevormd door de ervaringen van het leven.
De beitel draagt de littekens van vorige avonturen, elk groefje en elke markering vertelt een verhaal van een gevecht tegen de weerbarstigheid van steen. Maar in plaats van te bezwijken, is de beitel sterker geworden - een trouwe partner in het creëren van kunst uit steen. Mooie metafoor ook weer naar het leven zelf toch? Door elke keer weer op te staan na een val word je sterker.
Mysterie van de steen
Elke steen draagt een mysterie met zich mee, een stilzwijgend verhaal dat wacht om onthuld te worden. Als je als kunstenaar je hand op een steen legt, voel je soms al een connectie met het verleden. Een steen is een stuk geschiedenis, het heeft aardlagen overleefd, rampen doorstaan en is jaren of eeuwen geërodeerd, en je weet dat elke slag van je beitel een stukje van dat verhaal naar buiten zal brengen. Meer over hoe je een steen kiest kun je HIER lezen.
In deze dans van beeldhouwen, ontstaat de ware magie. Als kunstenaar wordt je één met de steen, je verbeelding ontvouwt zich als een bloem en je begint te spelen met de mogelijkheden. Je vindt vrijheid in de beperking van steen, alsof het materiaal zelf zijn unieke karakter en vorm suggereert. Het is alsof de steen fluistert: "Dit is wie ik ben, dit is wat ik wil worden."
Maar, zoals bij elke dans, is er uitdaging en verzet. Een steen kan soms onbuigzaam lijken, weerbarstig tegen de beitel die erdoorheen kapt. Het is een gevecht tussen kunstenaar en materiaal, maar ook een dans van wederzijds respect. Als kunstenaar leer je te luisteren naar de steen, het te begrijpen hoe deze zich wilt openstellen voor de onvermijdelijke verandering. Het is een delicate balans tussen vastberadenheid en overgave.
En dan, op een magisch moment, vindt je als kunstenaar je flow. De beitel glijdt moeiteloos door de steen, en vormen beginnen te verschijnen als gebeeldhouwde dromen. Het is alsof de tijdreiziger de grenzen van tijd en ruimte doorbreekt. Hij voelt zich verbonden met eeuwenoude ambachtslieden, en is een deel van een ononderbroken keten van creatieve zielen.
Klinkt mooi en zelfs wat poëtisch, maar dat ontstaat natuurlijk niet zo maar, hiervoor kun je een aantal verschillende beeldhouwtechnieken toepassen. Het is belangrijk dat je weet dat verschillende soorten steen (bijv. marmer, graniet, kalksteen) verschillende eigenschappen hebben en sommige technieken beter werken met bepaalde soorten steen dan met andere. Daarom is het begrijpen van de steensoort en het kiezen van de juiste techniek essentieel voor je beeldhouwproces. Je danst ook niet zo maar de Rumba zonder de juiste technieken.
9 verschillende beeldhouwtechnieken
Om in de dansmetafoor te blijven, neem ik je mee in een aantal zogenaamde wervelende dansbewegingen van beitel en hamer, vijlen en polijstgereedschap. Qua technieken heb je zagen, hakken, raspen, vijlen, boren, polijsten, puntbeitelen, kappen, en vormen met de punt van een beitel.
Voordat je begint met hakken op de steen kun je als een wervelende jive zaagtechnieken gebruiken om de steen in de gewenste vorm en grootte te snijden. De steen is daarna klaar voor bewerking met één van de meest traditionele technieken. Net als de klompendans, die bestaat uit diverse ritmes van stampen en klappen, is het weghakken van stukken steen met behulp van een hamer en beitel een van de meest traditionele technieken. Maar vergis je niet, het vereist precisie en geduld om de gewenste vorm te bereiken.
Net als de Slow Foxtrot is het raspen en vijlen van je beeld als een golvende beweging die nooit stopt en voortdurend verder rolt. Hiermee verfijn je de grove vormen van het beeld en voeg je details toe aan je beeldhouwwerk. In diezelfde vloeiende beweging kun je een andere beeldhouwtechniek vergelijken, het schuren. Hetzij met schuurpapier of schuurstenen kan het je helpen om de steen glad te maken en de laatste oneffenheden te verwijderen.
De beeldhouwtechniek boren zie ik als de paso doble, gaten of holtes kunnen met behulp van verschillende boorbits gedrild worden in het beeld. Zelf werk ik bewust zonder gebruik te maken van elektrisch gereedschap voor de gaten en holtes in mijn beelden. Al mijn creaties zijn handgemaakt tot aan de laatste tik van de hamer. Deels omdat ik zo puur mogelijk wil werken bij het maken van mijn creaties, en deels vanwege het duurzame karakter (geen gebruik maken van elektriciteit).
Als je de vorm in het beeld hebt en alle oneffenheden hebt weggewerkt ga je over naar het polijsten. Als een Engelse wals kun je met polijstmiddelen en polijstgereedschap de steen in vloeiende bewegingen oppoetsen om een glanzende en gladde afwerking te krijgen. Zelf gebruik ik geen polijstmiddelen, maar schuur ik het beeld zo glad mogelijk, zodat ik, als het ik verwarm en in de was zet, met stoffen lappen met dezelfde vloeiende bewegingen glimmend en glanzend krijg. Ook hier kies ik voor natuurlijke middelen.
Om fijne lijnen, details en textuur in het beeld te creëren kun je gebruik maken van een puntbeitel, of gebruik maken van de kaptechniek, waarbij je kleine stukjes steen uit het oppervlak van het beeld verwijderd om reliëf en schaduw te creëren.
Uiteraard hoef je niet voor één dans / techniek te gaan, veel beeldhouwers gebruiken een combinatie van bovengenoemde 9 verschillende beelhouwtechnieken om hun kunststuk te voltooien. Het is maar net waar jij de voorkeur aan geeft in je dans met de steen.
Grand finale
En dan.. Het gordijn valt, en je dans van beeldhouwen in steen is geëindigd, oorverdovende stilte gevolgd door een daverend applaus (in je hoofd dan). Daar staat het, het meesterwerk. Het heeft een ziel, een verhaal, een uniek karakter. Iedereen die het bewondert, voelt de betovering van de tijdreis die het heeft doorgemaakt.
Een meesterwerk dat tot leven is gebracht door menselijke handen, geïnspireerd door de natuur en gevormd door de eeuwenoude stenen. Een ode aan de creativiteit en de unieke dans tussen kunstenaar en materiaal, want beeldhouwen in steen is veel meer dan alleen een ambacht - het is een magische en liefdevolle connectie tussen kunstenaar en steen, een dans die ons verbindt met het verleden en de toekomst, en die ons laat zien dat ware schoonheid overal om ons heen te vinden is.
Benieuwd of je nu in ieder geval anders naar een beitel kijkt 🙃
Laat je het weten bij de reacties?
