Bewustzijn
Excuus dat ik je misschien zo ruw wakker schud … maar we zitten allemaal in meer of mindere mate vast in een wereld vol dagelijkse drukte en bezigheden. Maar wat als ik je vertelde dat er een magische ontsnapping is die ons bewustzijn kan vergroten? Die werkt als een katalysator voor bewustwording. Ja, je raadt het al - kunst! Van beelden tot dans, kunst is als een betoverende reis die ons dieper laat nadenken en onze emoties laat bewegen. Ofwel: kunst als katalysator voor je bewustwording. Laten we kopje ondergaan in de wondere wereld van kunst als de geheime truc om bewustzijn te vergroten. Ontdek hoe kunstenaars met een vleugje creativiteit je gedachten opschudden en je perspectief oprekken.
Spiegel van de samenleving
Heb je ooit een beeld of schilderij gezien dat je deed fronsen en nadenken over de wereld? Kunstenaars zijn als onze gidsen in een doolhof van maatschappelijke kwesties. Van hilarische politieke cartoons die ‘spot on’ zijn tot schilderijen die de wereld wakker schudden, kunst weerspiegelt onze realiteit en brengt ons aan het denken. Dat is, als je ervoor openstaat.
Enkele voorbeelden van bekende kunstwerken zijn, als het om politiek gaat bijvoorbeeld, “Guernica” van Pablo Picasso. Een iconisch schilderij uit 1937 dat protesteert tegen het bombardement op de stad Guernica tijdens de Spaanse Burgeroorlog. Het beeld de gruwelen uit van oorlog en de effecten ervan op burgers.
Op het gebied van duurzaamheid is een ‘mooi’ voorbeeld de "Ice Watch" door Olafur Eliasson en Minik Rosing. Zij plaatsten een cirkel van smeltende ijsblokken op een plein in steden over de hele wereld om aandacht te vragen voor klimaatverandering. Weliswaar niet duurzaam qua houdbaarheid, maar qua duurzaamheidsbewustwording.
Ook op sociaal gebied zijn er natuurlijk voorbeelden te over. Bijvoorbeeld de "Migrant Mother” door Dorothea Lange. Een indrukwekkende foto uit 1936 die Florence Owens Thompson toont, een moeder die lijdt tijdens de Grote Depressie in de Verenigde Staten, en dat de moeilijkheden van armoede en migratie belicht. Helaas zijn daar ook vandaag de dag nog genoeg / te veel voorbeelden van.
Deze kunstwerken zijn slechts het topje van de ijsberg als het gaat om werken die politieke, milieu- en sociale kwesties aansnijden. Kunstenaars hebben altijd de neiging gehad om de wereld om hen heen te weerspiegelen en erop te reageren door middel van hun creaties, waardoor ze krachtige stemmen worden voor verandering en bewustwording. Alleen daarom al zouden we kunst nog meer mogen koesteren dan we nu doen.
Emoties oproepen
Stel je voor dat je opeens wordt meegevoerd door een kunstwerk als een grote golf die neerstort op het kolkende water van de oceaan. Kleur explodeert, vormen komen tot leven, en je ervaart een wirwar aan emoties. Dat is de magie van kunst! Het roept gevoelens op die we soms diep begraven hebben, of waarvan we niet wisten dat die er zaten. De vormen van beelden, de muzieknoten, de danspassen - ze laten ons in de schoenen van anderen stappen en begrip voelen. Het grijpt je soms bij de keel om onverklaarbare reden, raakt je tot in je ziel.
Kleuren
Hoe ze dat doen? Door onder andere gebruik te maken van kleur. Kleuren hebben namelijk een sterke emotionele impact en kunnen direct onze gemoedstoestand beïnvloeden. Kunstenaars kiezen kleurenpaletten zorgvuldig om specifieke emoties op te roepen:
🔴 Rode tinten kunnen passie, energie en opwinding overbrengen, maar ook woede.
🔷 Blauwe tinten roepen vaak gevoelens van kalmte, sereniteit en verdriet op.
💛 Gele tinten stralen vreugde, optimisme en vitaliteit uit.
◼️ Donkere kleuren zoals zwart en diep paars kunnen mysterie en melancholie suggereren.
Symbolen en vormen
Of wat dacht je van symbolen? Dit zijn krachtige visuele elementen die diepe betekenissen en associaties kunnen oproepen. Kunstenaars gebruiken symbolen om ingewikkelde ideeën op te roepen en emoties te versterken:
💔 Een gebroken hart kan liefdesverdriet symboliseren.
🕊️ Een duif kan vrede en hoop vertegenwoordigen.
💀 Een schedel kan dood en vergankelijkheid uitbeelden.
Ook de vormen in een kunstwerk kunnen onze emoties sturen. Scherpe, hoekige vormen kunnen spanning en onrust oproepen, terwijl vloeiende, ronde vormen meer ontspanning en harmonie kunnen suggereren. Grote, dominante vormen kunnen macht en kracht overbrengen, terwijl kleine, delicate vormen kwetsbaarheid en subtiliteit kunnen weergeven. Kortom, op allerlei manieren kun je beïnvloed worden door een kunstwerk.
Elementen
Onderschat ook niet hoe elementen in een kunstwerk gerangschikt zijn onze emoties kan beïnvloeden. Bijvoorbeeld:
⚡️ Een asymmetrische compositie kan een gevoel van spanning creëren.
⚖️ Een centraal geplaatst onderwerp kan stabiliteit en focus bieden.
⟋ Een diagonale lijn kan beweging en dynamiek suggereren.
Kortom, op allerlei manieren kun je beïnvloed worden door een kunstwerk.
Contrast
Kunstenaars spelen vaak met contrast om emoties te versterken. Dit kan het contrast tussen licht en donker zijn (chiaroscuro genaamd), maar ook het contrast tussen kleuren, texturen of schaal. Het creëren van contrast kan diepte, drama en interesse toevoegen aan een kunstwerk. Zelf werk ik graag bij mijn beelden met de contrasten ruw en glad. Voor mij staat dat vaak symbool voor hoe het leven kan gaan - ruw versus soepel.
Al deze elementen samen vormen een artistieke taal die kunstenaars gebruiken om een emotionele achtbaan voor ons te creëren. Zelfs zo sterk dat je er misschien misselijk door wordt of voelt dat je door elkaar geschud bent.
Alternatieve perspectieven
Heb je ooit nagedacht over het zien van de wereld door de ogen van iemand anders? Dat is waar kunst om de hoek komt kijken en met zijn toverstaf zwaait. Het is als een reis naar een andere dimensie, een plek waar culturen botsen en ideeën flirten. Kunst daagt ons uit om verder te kijken dan onze eigen bubbel. Het laat ons toe om te begrijpen dat er meer is dan alleen ons standpunt.
Hoe dat werkt? Je kunt schilderijen, sculpturen en creaties uit verschillende hoeken van de wereld ontdekken. Dit geeft je een glimp van andere culturen, hun verhalen en hun unieke kijk op het leven. Maar ook omdat kunst je in de schoenen van anderen plaatst. Je kunt de wereld ervaren zoals een ander die ziet, wat je empathische spieren een flinke training geeft. Het maakt je vriendelijker, begripvoller en meer open voor de emoties van anderen.
Soms ook kraken kunstwerken je hersenen open en dagen ze je uit om te filosoferen over het leven, het universum en alles daartussenin. Of het prikkelt je verbeelding en moedigt je aan om dingen vanuit rare hoeken te bekijken, soms figuurlijk maar ook letterlijk. Dit kan je helpen om problemen op te lossen zoals nooit tevoren. Daarnaast kan kunst als een gespreksstarter zijn met vonken. Het daagt je uit om je mening te delen, naar anderen te luisteren en samen in de wondere wereld van interpretaties en perspectieven te duiken.
En zonder daar je huis voor hoeven te verlaten als je dat zou willen. Je kunt je inbeelden wat er achter de kleuren, vormen en lijnen schuilt. Het is als een expeditie voor je geest, waarbij je nieuwe werelden kunt verkennen zonder je pyjama te hoeven uit trekken. Uiteraard ervaar je het nog intenser als je er daadwerkelijk op uittrekt, met pyjama aan of niet.
Kunst als startpunt voor gesprekken
Ik noemde net al even dat kunst een geweldige gespreksstarter kan zijn, en komen we weer terug op kunst als katalysator voor bewustwording. We hebben denk ik allemaal wel eens voor een kunstwerk gestaan en ons afgevraagd: "Wat betekent dit?" Je kunt het afdoen met een schouderophalen en er verder niets mee doen, maar je kunt het ook zien als dat waar de magie van een gesprek begint. Van abstracte schilderijen tot intrigerende choreografieën, kunst nodigt uit tot praten. Galerijen en musea worden als toverboeken van discussies die onze grijze cellen laten tintelen.
Actie en verandering
Kunst creëert niet alleen bewustwording, maar kan ook aanzetten tot actie. Het is meer dan alleen voor het oog, maar ook voor het hart en de ziel. Veel kunstenaars willen niet alleen bewustzijn creëren, maar ook verandering te weeg brengen. Denk aan kunstwerken die hun schijnwerpers richten op het milieu, gendergelijkheid en andere hete hangijzers. Ze geven ons een figuurlijke schop onder de kont om in beweging te komen.
Ik noemde er al een paar bij de alinea over de spiegel van de samenleving, maar hier zijn nog een paar voorbeelden hoe kunst ons in beweging kan zetten.
"Trash People" door HA Schult. Een installatie die bestaat uit menselijke figuren gemaakt van afval die op verschillende locaties werd geplaatst. Het benadrukt het probleem van afval en vervuiling, en moedigt aan tot recycling en duurzaamheid.
"The Dinner Party" door Judy Chicago. Deze kunstinstallatie bestaat uit een tafel met plaatsinstellingen voor 39 historische en mythologische vrouwen. Het viert de prestaties van vrouwen en benadrukt hun rol in de geschiedenis.
"Black Lives Matter" - Mural Street Art. Na de opkomst van de Black Lives Matter-beweging verschenen er wereldwijd straatkunstwerken en muurschilderingen die solidariteit toonden en aandrongen op gelijkheid en gerechtigheid voor mensen van kleur.
Zoals gezegd zijn deze kunstwerken slechts enkele voorbeelden van hoe kunst een krachtig medium kan zijn om sociale en milieu-uitdagingen aan te kaarten en mensen te inspireren om betrokken te raken en verandering teweeg te brengen. Ze laten zien hoe kunst onze emoties kan beroeren, ons kan informeren en ons kan aanmoedigen om in actie te komen.
Open je geest
Kunst is meer dan alleen een mooi plaatje. Het is een toverstaf die onze wereld transformeert, nogmaals als je toestaat dat het dat met je doet. Het vergroot je bewustzijn, je gedachten, het brengt gevoelens aan de oppervlakte en laat je niet gewoon kijken, maar actie ondernemen. Of het nu gaat om zelfreflectie, hartverwarmende emoties of sprankelende gesprekken, kunst heeft een palet vol kansen om ons bewustzijn te verhogen.
Dus, waar wacht je nog op? Open je ogen, laat je hart dansen en je gedachten vliegen. Ga op ontdekkingstocht in galerijen, luister naar melodieën die je ziel raken en deel je gedachten met anderen over dat ene verbluffende kunstwerk, terwijl je de wereld om je heen ontdekt met een tintelend scherpe blik.
Sta open voor kunst, en je zult versteld staan van de wereld die het voor je opent.
Werkt kunst bij jou al als katalysator?
