(Let op: deze blog is al eerder op mijn oude website verschenen, echter ivm wisseling van hostingpartij opnieuw geplaatst - excuus voor eventuele verwarring)
Duurzaam beeldhouwen
De steensoorten die je voor beeldhouwen gebruikt kunnen op duurzaam / milieuvriendelijk gebied best een uitdaging vormen. Want hoe duurzaam zijn stenen die gewonnen worden om er beelden van te maken? Laatst schreef ik een blog over 5 duurzame alternatieven voor beeldhouwen. Maar wat als je nu geen duurzaam alternatief voor beeldhouwen wilt? Je ‘gewoon’ beeldhouwen in steen veel te leuk vindt, en je op zoek bent naar meer duurzame steensoorten om mee te beeldhouwen. Is dat realistisch, of wordt dat dan een bijna onmogelijke zoektocht? Je zult daarin, als je wilt blijven beeldhouwen in steen, een balans moeten zien te vinden. Denk bijvoorbeeld aan compenseren. Leuker kan ik het helaas niet maken. Maar geen zorgen, in deze blog lees je welke steensoorten duurzamer zijn. Duurzamer, wat dus wat anders is dan duurzaam…
En omdat duurzaam een wat breed begrip is.. als ik het over duurzaam heb dan bedoel ik milieuvriendelijk, over zo min mogelijk impact hebben op de wereld om je heen en niet over hoe lang een beeld mee gaat. Dat is een andere vorm van duurzaam.
Lokale steensoorten
Logischerwijs zijn stenen uit Nederland, of in de buurt van Nederland, laten we ze even lokale steensoorten noemen, duurzamer dan dat je stenen verder weg uit het buitenland ‘laat komen’ zoals Zimbabwe. Dichterbij scheelt in ieder geval op transport(kosten) en brandstof en dus in de prijs die je ervoor betaald, maar hierdoor heb je ook minder negatief effect op het milieu. Een paar (en in deze heel letterlijk) voorbeelden van steensoorten van dichterbij zijn:
🪨 Kalksteen
🪨 Zandsteen
🪨 Namense steen (weliswaar niet in Nederland voor de oplettende lezers 🙃)
Kalksteen
Kalksteen, ook wel limestone genoemd, is een steensoort dat ook veel gebruikt wordt voor beelden. Één van de voordelen van kalksteen is dat het, zeker ten opzichte van de hierboven genoemde marmer, relatief makkelijk te bewerken is omdat het zachter is. Daarnaast heeft het een unieke uitstraling. Ook hier geldt dat het belangrijk is om te letten of de kalksteen afkomstig is van groeves die op een milieuverantwoorde manier werken. Je kunt deze steensoort onder andere kopen bij Beeldhouwen Nijmegen. Maar lees vooral ook even verder bij het stuk over de steenwinning in Nederland hieronder.
Zandsteen
Een andere steensoort die zeer geschikt is voor beeldhouwen is zandsteen, dit omdat het relatief zacht is en je hierdoor de mogelijkheid hebt om (meer) gedetailleerde vormen te creëren op je beelden. Het bestaat uit samengeperst zand en kan variëren in kleur, textuur en hardheid, afhankelijk van de samenstelling en de omstandigheden waarin het gevormd is.
Omdat het minder hard is dan andere steensoorten is het wel gevoeliger voor weerbestendigheid, zure regen of vervuiling - om maar even wat milieuproblemen erbij te halen, slijtage en onderhoud. Maar het is zeker nog steeds duurzaam genoeg om te gebruiken voor beelden. Dit is dan de ‘duurzaam’ op een andere manier waar ik het aan het begin van deze blog over had. Niet alle zandsteensoorten zijn even duurzaam (als in lang ‘houdbaar). Check dus wel even goed of het zandsteen dat je wilt kopen voor je beeld er ook geschikt voor is, zou natuurlijk zonde zijn als je beeld na x tijd vergaat. Dat is dan weer niet duurzaam in meerdere opzichten.
Namense steen
Niet in Nederland, wel eraan grenzend, vind je de regio Namen in België. Omdat die grenst aan Nederland mag die in mijn ogen erbij qua lokale steensoort. Hier wordt, je raad het misschien al, Namense steen gewonnen. Dit is kalksteen en populair onder beeldhouwers vanwege de fijne structuur, en ook weer de mogelijkheid om gedetailleerde beelden van te maken.
Steenwinning in Nederland
Nu noem ik hierboven wel wat lokale steensoorten maar… dat er zandsteengroeves waren waar steenwinning plaatsvond voor steensoorten die je kunt gebruiken voor beeldhouwen is grotendeels wel verleden tijd. Bij nader onderzoek op het wereldwijde web kwam ik er namelijk al gauw achter dat de steengroeve in bijvoorbeeld Winterswijk alleen nog maar stenen wint voor industrieel gebruik. Weliswaar bij mij in de buurt, maar dat schiet dus niet op als beeldhouwer.
Een verdere speurtocht op het web bracht één actieve, en duurzame (!) steengroeve op: de Kunradersteengroeve in Voerendaal (Limburg). Neem zeker even een kijkje op hun website.. Zij delven kalksteen op een milieuverantwoorde wijze, en de steen heet.. Kunradersteen. Waarom moeilijk doen als het makkelijk kan toch? Dat is vanuit mij wat verder weg, dus die komt op de lijst ‘nog te bezoeken’.
Gelukkig kwam ik ook uit bij Zandsteen Twente - een leverancier van natuursteen voor verschillende doeleinden, die iets dichterbij is (allemaal relatief). Wat ik zo kon zien op hun website kun je van de blokken zandsteen die zij verkopen zeker ook beelden maken. Ik heb dan ook direct een afspraak gemaakt om bij hen langs te gaan. Volg mijn account op Instagram - MaDuCreations om op de hoogte te blijven van mijn bezoek aan hun.
Niet heel veel mogelijkheden van dichtbij dus, wel wat. Wees er creatief in zou ik zeggen. Kijk naar wat wel mogelijk is niet wat onmogelijk is / lijkt te zijn. Als je echt wat wilt, en in deze gaat het dan om meer duurzame steensoorten, als in beter voor het milieu, dan is er vrijwel altijd wel wat mogelijk. Mooi bruggetje naar andere duurzamere steensoorten (die dan weer niet per se uit Nederland komen). De ene steensoort geeft toch net weer dat meer aan een beeld dan het andere.
Duurzamere steensoorten
Wat zijn nog meer steensoorten die als duurzamer worden gezien?
🗿Gerecyclede steen
🗿Kwartsiet
🗿Marmer met duurzame herkomst
Best nog wat keuze toch?
Gerecyclede steen
De naam zegt het al, maar gerecyclede steen is steen dat van sloopprojecten of andere bronnen komt en opnieuw wordt gebruikt. Dit is denk ik van de hierboven genoemde steensoorten de meest duurzame optie. Door het gebruik van gerecyclede steen vermindert namelijk de vraag naar nieuwe steenwinning en draag je bij aan het verminderen van afval. Het meest belangrijke is of dat dan steensoorten zijn waar je mee kunt beeldhouwen. Maar dat ligt natuurlijk maar net aan van wat voor sloopproject, of bron het is.
Kwartsiet
Kwartsiet is een natuurlijke steensoort die wordt gevormd door de omzetting van zandsteen. Het staat bekend om zijn duurzaamheid, sterkte en weerstand tegen slijtage. Kwartsiet is een goede keuze voor beeldhouwen vanwege deze duurzame eigenschappen. En ja, dan gaat het toch weer wat meer over duurzaam als in houdbaar. Had ik het bij het zandsteen hierboven over dat het minder lang houdbaar kan zijn. Kwartsiet is dat dan weer wel omdat het een van de hardste natuurlijke steensoorten is. Hierdoor is het dus beter bestand tegen weersinvloeden, zure regen, slijtage. Ook krijg je er minder snel vlekken op omdat het compacter is qua structuur. Wellicht overbodig, maar ook hier is het weer afhankelijk wat voor kwaliteit kwartsiet je gebruikt.
Marmer
Marmer kan ook een alternatief zijn, maar dan wel eentje met een duurzame herkomst. Marmer wordt veel gebruikt als steensoort in de beeldhouwkunst, maar de duurzaamheid ervan kan variëren. Als je voor marmer gaat (wat overigens wel een zeer harde steensoort is) let er dan op dat het wel marmer afkomstig uit duurzaam beheerde groeves. Bij deze groeves wordt rekening wordt met factoren zoals milieubescherming, arbeidsomstandigheden, herbebossing en het ondersteunen van lokale gemeenschappen.
Alternatieve steensoort
Dan nog eentje in de categorie, eens wat anders en zeker als je wilt experimenteren met kleinere beeldjes. Het is weliswaar niet echt bedoeld voor beeldhouwen, maar IJsselsteentjes zijn eventueel een leuk alternatief qua steensoort. Het zijn kleine bakstenen die voornamelijk worden gebruikt in de restauratie van historische gebouwen. Ze worden gewonnen uit de rivierklei van de IJssel, die door een aantal steenfabrieken langs de rivier wordt verwerkt. Je vindt ze bijvoorbeeld bij het bedrijf Kersbergen of Van Dillen bouwmaterialen.
Wil je meer gedetailleerde informatie over specifieke steenwinninglocaties, of lokale leveranciers in Nederland? Neem dan contact op met kunstacademies of beeldhouwersverenigingen in de regio waarin je geïnteresseerd bent.
Uitdagend
Zo samenvattend kan ik rustig zeggen dat het kiezen van duurzame steensoorten best een uitdagend iets is. Vooral ook omdat de impact op dier, mens, milieu en natuur van elke steensoort kan verschillen. Afhankelijk van de groeve, de mijnbouwmethoden en het productieproces. Vraag dan ook bij het kopen van een steen voor je beelden bij betrouwbare leveranciers over de herkomst van de steen en wat voor mate van duurzaamheid er ‘achter’ de steen zit. Maar waar een wil is is een weg, dus ook met deze duurzamere steensoorten kun jij nog steeds mooie beelden blijven maken en daarbij de wereld een beetje beter.
Kies jij voor duurzamere steensoorten, of toch niet?
Leuk als het hieronder laat weten. Mag natuurlijk ook altijd in een persoonlijk bericht (info@maducreations.com).
